دماغ ۽ڪنڊ ي جي بيماريون
Brain & Spinal cord diseases
دماغ
دماغ مرڪزي سسٽم آهي، جيڪواعصابي نظام جي عضون جي نمائندگي ڪري ٿو.
دماغ کي چار وڏن حصن جي لحاظ سان بيان ڪيو ويو آهي: سيريبرم cerebrum (اڳيون حصو)، ڊينسفالونdiencephalon،( دماغ جي اڳيان ۽ پوئتي حصن جي وچ ۾ ڳنڍيل حصو
دماغي اسٽيمbrainstem،( پوئيون حصو) ۽ سيريبيلمcerebellum(پوئيون حصو)
ڪنڊو
اعصابي نظام جي عضون جي نمائندگي ڪري ٿو.
هڪ واحد ساخت آهي, جيڪو دماغ جي اسٽيم ذريعي دماغ سان ڳنڍيل آهي
دماغ ۽ڪنڊ ي جي بيماريون
تحقيقات
دماغ ۽ ڪنڊ جي سي ٽي CT،
MRI ايم آر آئي.CSF ڪنڊ ي جي پاڻي جو تجزيو/ لمبرپنڪچرLP ,اعصابnerve۽عضلاتmuscles جي جاچ
دماغ جسم جو ڪنٽرول سينٽر آهي. اهو خيال، يادگيري، ڳالهائڻ۽ حرڪت کي سنڀاليندو آهي. جسم جي سڀني نظام کي سنڀاليندو آهي.
دماغي بيماريون اوچتو sudden ۽ دائم chronic or longstanding ٿي سگهن ٿيون. ڪجھ عارضي ٿي سگھن ٿيون ۽ ڪجھ مستقل ٿي سگھن ٿيون.
سبب:زخم، سوڄ، انفيڪشن، رت جي فراهمي ۾ گهٽتائي، دماغي سيل ۾ گهٽتائي loss of brain cells, ٽومرtumor (ڳوڙها) ۽ جينياتي genetics .
علامات:.دماغي بيمارين جون نشانيون وڏي پيماني تي مختلف هونديون آهن خاص مسئلي جي لحاظ کان.جيئن ته فالج، سر درد، بصارت ، ٻڌڻ ، ڳالهائڻ,هلڻ,حرڪت جا مسئلا، ڳچيءَ ۾ سختي، هٿن ۽ پيرن جوسن ٿيڻ، ننڊ ۾ خلل،مونجهارو،عضون جي درد ۽ سختي muscle pain & stiffness.
ڪجهه بيمارين جو علاج ٿي سگهي ٿو دوائن سان, جيڪڏهن ابتدائي تشخيص ڪئي وڃي پر ٻين جو علاج نه ٿو ڪري سگهجي ۽ دائمي علامتون ڇڏي سگهن ٿيون.
پرائمري سر درد PRIMARY HEADACHES
جتي ڪنهن به اندروني سبب جي نشاندهي نه ڪئي وئي آهي
ٽينشن Tension: سر دردعام طور تي پيشاني ۾ محسوس ڪيو ويندو آهي. ڪيترن ئي ڏينهن تائين رهي سگهي ٿو. عام طور تي ننڊ ۾ پريشان نه
migraine ڪندوآهي .ميگرين عام طور تي مٿي جي هڪ پاسي کي متاثر ڪري ٿو۽ الٽي سان۽ روشني ڏانهن وڌيل حساسيت سان لاڳاپيل ٿي سگهي ٿو.3- دوائن جي گهڻي استعمال جي ڪري سر درد Medication overuse: اهو ٿئي ٿو جڏهن درد جي دوا جواستعمال 10-15 ڏينهن کان وڌيڪ هجي.
ورزش سان لاڳاپيل سر درد4- Exertional :سخت مشقکان پوءجنسي سر درد Sexual headaches: جنسي تعلقات دوران ۽ بعد ۾ڪلستر سر درد Cluster headache : عام طور تي مٿي جي هڪ پاسي کي متاثر ڪري ٿو.شديد سر درد جو هڪ روپ آهي .اڪثر ڪري هر روز ڪيترن ئي ڏينهن يا هفتي تائين ٿئي ٿو.ان کان پوء اهي مهينن تائين غائب ٿي وڃي ٿو.خاص طور تي بالغ مرد ۽تماڪ ڇڪڻ وارن ۾ ٿئي ٿو.دائمي روزانه سر درد: Hemicrania continua: عام طور تي مٿي جي هڪ پاسي تي هڪ مسلسل ٻرندڙ درد جو سبب بڻائيندو آهي,جيڪو 20 منٽن ۽ ڪيترن ڏينهن جي وچ ۾ ٿي سگهي ٿو
علاج:اهي سڀ اڪثر قابل علاج آهن. جيتوڻيڪ انهن جوعلاج گهڻو عرصو وٺندو آهي
مرگهي EPILEPSY
جھٽڪو Siezure
جھٽڪو/,دورودماغ ۾ غير معمولي برقي سرگرمي جي ڀڃڪڙي سبب علامات جي هڪ مختصر قسط آهي. عام طور تي، هڪجھٽڪو چند سيڪنڊن کان چند منٽن تائين رهي ٿو.مرگهي,جنھن ۾ ماڻھن کي گھڻا دورا/جھٽڪا ٿين ٿا.جھٽڪيSeizure جا سبب:دٻاءُ يا پريشاني,ڪجهه دوائون جهڙوڪ ڊپريشن ۽ نفسيات لاءِ دوائون,ننڊ جي گهٽتائي,غير منظم کاڌو (يا کاڌو ڇڏڻ) جيڪو رت جي شگر جي گھٽ سطح جو سبب بڻجي سگھي ٿو, شراب جوگھڻو استعمال,چمڪندڙ روشنيون,وڊيو گيمز,حيض,انفڪشن۽ رت ۾ پاڻي ۽ سوڊيم جي گھٽتائي dehydration.انهن خارجي سببن جي ڪري پيدا ٿيندڙ دورن کي مرگي جي طور تي درجه بندي نه ڪيو ويو آهي.
مرگهي Epilepsy جا سبب:مرگي جا گهڻا ڪيس اڻڄاتل سبب آهن.ڪجهه معلوم سبب آهن جهڙوڪ,مٿي ۾ زخم/ ڌڪ, فالج,ڪجھ جينياتي genetics,دماغ جي واڌ يا ڳوڙها,دماغ جي انفيڪشن.تشخيص:Electroencephalogram EEG دماغ جي برقي سرگرمي کي جانچڻ لاءڪنهن به سنگين سبب کي ڏسڻ لاءِ CT/MRI دماغ ,شوگر ۽ اليڪٽرولائٽس لاءِ رت جي چڪآسعلاج :مرگهيءَ جو ڪو مناسب علاج ڪونهي. اتي دوائون موجود آهن جيڪي دماغ جي برقي سرگرمي کي مستحڪم ڪندي ڪم ڪن ٿيون.اڪثر ماڻهو, دوائن جي صحيح استعمال سان عام زندگي گذاري سگهن ٿا.
ڳالهائڻ ۾ مشڪل SPEECH DIFFICULTIES
ڳالهائڻ جي تڪليف ۾ اهي علامتون آهن جيڪي هڪ شخص کي رابطي سان مشڪلاتن جو سبب بڻجن ٿيون
عارضيTemporaryدٻاء، ڊپريشن، شراب،شديد ميگرين migraineجو سر درد.اهي سڀئي عارضي ۽ مڪمل طور تي موٽڻ واريونعلامتون آهنمستقل Permanantڊيسفاسيا Dysphasia/Aphasia علامت جيڪا ڳالهائڻ ۽ پڙهڻ ۾ ڏکيائي پيدا ڪري ٿي.سبب: دماغ جي انهن حصن جي بيماري جيڪا ڳالهائڻ کي ڪنٽرول ڪري ٿي .جيئن ته، اسٽروڪ، ديمينيا، هنٽنگٽن جي بيماريون ۽ مٿي جو زخم.ڊيسارٿريا Dysarthria جنهن ۾ وات، منهن، يا تنفس جي نظام جا عضوا ڪمزور ٿي سگهن ٿا.سبب: دماغ جي بيمارين جي ڪري.
ڊيسفونيا Dysphonia آواز ڳرو، هواي ۽ تنگ هجي. سبب: آوازجو عضوو (voice box) جي بيمارين جي ڪري,سينه جي عضلات جي ڪمزوري,وات جي ڪينسر,ڳچيء ۾ڳوڙها.غير علاج ٿيل ڳالهائڻ جي خرابي سخت پريشاني Anxiety ۽ ذهني دٻاءُپيداڪري سگهي ٿي.علاج :ڳالهائڻ جو علاج speech therapy، اندروني بيمارين جو علاج ,پريشاني ۽ ڊپريشن لاءِ دوائون.
سر درد جا ثانوي قسم
Secondary headache
جتي اهي اندروني بيمارين جي ڪري ٿين ٿا
حوالو ڪيل سر درد Refered pain: اک، ڏند، جبڙي، ڳچيءَ، مٿي ۽ ڳچيءَ جي زخمن ۽ نڪ جي درد ۽ بيمارين جي ڪري.ڪيميائي، الڪوحل، دوائن ۽ مادي جي خارج ٿيڻ substance withdrawal سان گڏوگڏ جسم ۾ رطوبت جي کوٽ dehydration جي ڪري.بلڊ پريشر وڌڻ جي ڪري,حمل ,دماغ جي ٽومر۽ دماغ اندر وڌيل دٻاء جي ڪريraised intracranial pressure
دماغ جي چوڌاري خون (subarachnoid hemorrhage): هڪ تمام سنگين حالت آهي ,جڏهن دماغ جي مٿاڇري تي رت جي هڪ ننڍڙي رگ ڦٽندي آهي. مريض کي سخت سر درد ۽ ڳچيءَ ۾ سختي پيدا ٿئي ٿي ۽بي هوش ٿي سگهي ٿو .
دماغي انفيڪشن جهڙوڪ،منننگائٽس ، ڳچيء جيسختي سان سخت سر درد جو سبب بڻائيندآهي.
دماغ جي رڳن ۽ دماغ جي پرت اندر رت سڪڻ Blood clots: ڪجهه اندريون گڙدن، جوڑوں، حمل ۽ رت جي نالن جون بيماريون ڪلٽ clots جي ٺهڻ کي فروغ ڏين ٿيون جيڪي دماغ جي نالن ۾ سفر ڪري سگهن ٿيون ۽ سر درد سان پيش اچن ٿيون.
مٿي جي وڏي رت جي شريانن جي سوڄ جي ڪريGiant cell arteritis/temporal arteritis عام طور تي 50 سالن کان مٿي عمر وارن ماڻهن ۾ ڏٺو ويندو آهي اکين جي پويان شريانن جي سوڄ سبب ٿيندو آهي. اسٽيرائڊس ۽ درد جي خاتمي سان علاجاسپينل سر درد: لمبر پنڪچر after lumber puncture جي عمل کان پوء ٿئي ٿو,۽ ليٽڻ تي ختم ٿئي ٿو. علاج :هتي، انهن کي درد جي دوا ۽ اندروني بيمارين جي علاج سان علاج ڪيو ويندو آهي
رت جي فراهمي جي گھٽتائي سبب بيماريون BRAIN ISCHEMIA
عارضي گهٽتائي Transient Ischemia اوچتو عارضي ڪمزوري جو سبب بڻجي ٿو. اهو پڻ اوچتو ڏسڻ جي مسئلي ۽ سن ٿيڻ جو سبب بڻجي سگهي ٿو. تشخيص: دماغ جي ايم آر آئي اسڪين علاج: اسپرين جون گوليون وڌندڙ شوگر، بلڊ پريشر ۽ ڪوليسٽرول کي ڪنٽرول ڪرڻ مستقل گهٽتائ Permanant Ischemia stroke اڌ رنگ hemiplegia فالج جي علامت آهي.هڪ حالت جيڪا جسم جي هڪ پاسي تي فالج ڪري ٿي. فالج دماغ جي ٽشو کي نقصان جو سبب بڻائيندو آهي، جيڪو معذوري ۽ موت ڪري سگھي ٿو. فالج عالمي سطح تي موت جو ۽ سنگين معذوريءَ جو هڪ وڏو سبب آهي.اٽڪل 80 سيڪڙو فالج کي روڪي سگھي ٿو.هڪ فالج ٿيڻ جو مطلب آهي ته توهان وٽ ٻيو (يا بار بار) فالج ٿيڻ جو وڏو خطرو آهي.فالج ٻين جسماني ڪمن جهڙوڪ ساهه ۽ دل جي رفتار کي متاثر ڪري سگهي ٿو,نمونيا جو سبب وڌڻ،رت جورڳن ۾ سڪي وڃڻ( ڊيپ وين ٿرمبوسس DVT,ڳالهائڻ يا نگلڻ جا مسئلا,ڊپريشن ۽ پريشاني, پيشاب ۽ آنت جي بي ضابطگي,پريشر زخم (بيڊسورز),عضوي جي خرابي ۽ جنسي مسئلاپڻ ڪري ٿو. بچائ ۽ علاج:.وڌيل بلڊ پريشر فالج لاءِ سڀ کان اهم خطرو عنصر آهي. روڪٿام، تشخيص، ۽ ان کي دوائن ذريعي سنڀالڻ, طرز زندگي جي تبديلين فالج جي خطرن کي گهٽائڻ لاءِ اهم آهن.فالج کان بچڻ لاءِ شوگر ۽ ڪوليسٽرول جو ڪنٽرول پڻ ضروري آهي.اسپرين ۽ لاڳاپيل دوائون ۽ فزيوٿراپي.
عضون جي ڪمزوري WEAKNESS/PARALYSIS OF LIMBS
فالج يا ڪمزوري جسم جي ڪنهن حصي ۾ عضلاتي ڪم جي خرابي آهي .اهو ٿي سگهي ٿو، جزوي يا مڪمل، ۽ عارضي يا مستقل. ھن سيڪشن ۾، توھان ڏسندا فالج جا ٻيا سبب: عارضي:ميگرين migraine headache, ننڊ جي فالج sleep paralysis، وڌندڙ يا گهٽ پوٽاشيم ۽ گهٽ ٿائرائيڊ هارمون جي ڪري ٿي سگهي ٿي. اهي مڪمل طور تي قابل علاج آهن. مستقل: دماغ ۽ اسپينل ڪنڊ ي جو زخم injury گلن بيري سنڊوم guillan berry syndrome: پيرن ۾ فالج جيڪو هٿن ۽ منهن تائين پکڙجي ٿو ڪجهه ڏينهن يا هفتن ۾. اڪثر ڪري آنت، پيشاب، ڳلي، ڦڦڙن يا ڪنهن ٻئي انفيڪشن کان پوء ٿيندو آهي دماغي ٽومر: Brain tumor جسم جي هڪ پاسي تي بتدريج ڪمزوري هٿن ۽ پيرن ۾ بتدريج ڪمزوري: موٽر نيورون جي بيماري motor neuron disease,, اسپينل عضلاتي ايٽروفي يا Lambert-Eaton myasthenic syndrome, اسپاسٽڪ پيراپليجيا spastic paraplegia، فريڊريچ جي ايٽيڪيا freidrich's ataxia, عضلاتي ڊسٽروفي muscle dystrophy پيدائش کان دماغي فالج: اسپينا بيفيدا spina bifida فالج جيڪو پوليو جي انفيڪشن کان پوءِ ڪيترن سالن کان شروع ٿئي ٿو post-polio syndrome. فالج شروع ٿئي ٿو ,ھفتن، مھينن يا سالن ۾ ٽِڪ انفيڪشن کان پوءِ - Lyme disease اڪثر ڪري انهن بيمارين جا ڪي به سبب نه مليا آهن فالج جو ڪو علاج ناهي :فزيوٿراپي,متحرڪ امداد، جهڙوڪ ويل چيئر، يا ٻيون ڊوائيس,دوائون، جهڙوڪ بوٽوڪس botox injection يا عضلاتي آرام ڪندڙ muscle relaxants
دماغ جي حرڪت جون بيماريون MOVEMENT DISORDERS OF BRAIN
حرڪت جي خرابي, هڪ دماغي حالت , جيڪا جسم جي رضاڪارانه عضون voluntary muscles کي متاثر ڪري ٿي ۽ انهن جي تحريڪن تي ڪنٽرول وڃائي سگهي ٿي.عارضي يا مستقل ٿي سگهي ٿي. حرڪت جي بيماري جينياتي inherited,نفسياتي psychogenic۽ نامياتي organic ٿي سگهي ٿي. نفسياتي سبب: دٻاءُ، پريشاني,ھلڻ ۾ تبديلي conversion disorder ,عضل جي سختي muscle spasm .انهن کي روڪي سگهجي ٿو ۽ چڱي طرح علاج ڪري سگهجي ٿو. نامياتي سبب: ٿڙڪڻ tremors: سيڪڙو 50% جينياتي, ڪافي جي استعمال سان وڌن ٿا. پارڪنسن جي بيماري ، غدود جي بيماريون thyroid ، گهٽ شوگر، جگر ۽ گردن جي سنگين مسئلا، شراب، ڪجهه دوائون جهڙوڪ، اسٽيرائڊس ۽ دم ,ڊپريشن ۽ نفسيات جي علاج جون دوائون اعضلات جي سختي ڊسٽونيا dystonia، ٽوريٽ سنڊروم tourette syndrome، فالج، stiff person syndrome عضل جي سختي. مختصر، باقاعدي حرڪتون ٽِڪس tics: جن ۾ موٽر (اِک جھڪائڻ) ۽ آواز وارو نظام شامل آهن. حرڪت جو ارادوڪرڻ جي صلاحيت گھٽجڻ ( پارڪنسن بيماري). جسم جي مسلسل غير ارادي حرڪت ڪوريا chorea , هنٽنگٽن بيماري huntington disease آهي، جتي 50٪ مثبت جينياتي آهي، ٻين ۾ شامل آهن SLE، حمل، دل جي بخار rheumatic fever. هڪ يا ٻن عضون جي غير ارادي حرڪت hemiballismus (هيميبالزم، بيلسٽڪ ڊانس) فالج، ذیابيطس، دماغ جي انفيڪشن سميت ايڊز ۽ غذائيت جي گھٽتائي ۾ ڏسي سگھجي ٿي. علاج: ڪو به مناسب علاج نه آهي. اتي ڪجهه دوائون آهن، انجيڪشن ۽ معمولي سرجري انهن جي علاج لاء استعمال ڪري سگهجي ٿي.
دماغ ۽ ڪنڊ جي انفيڪشنINFECTIONS OF BRAIN & SPINAL CORD
گردن ٽور بخار:Meningitis دماغ جي چوڌاري ٽشوز / ڍڪڻ جو انفيڪشن آهي. انسيفيلائٽس: Encephalitis خود دماغ جي انفيڪشن آهي. انفيڪشن جراثيم جي ڪري ٿين ٿا, جن کي بيڪٽيريا، وائرس يا فنگس سڏيو ويندو آهي. اهي هڪ سخت، سر درد جو سبب بڻن ٿا. عام طور تي مريضن کي بخار۽ الٽي هوندي آهي ۽ روشني برداشت نه ڪري سگهندا آهن. گهڻو ڪري انهن جي ڳچيءَ ۾ سختي neck stiffness هوندي آهي. علاج: انجيڪشن ذريعي اينٽي بايوٽڪ سان علاج ڪيو وڃي ٿو. هن انفيڪشن جي منتقلي جو طريقو سانه ذريعي آهي,تنهنڪري ٻين تائين ڦهلائڻ کان بچائڻ لاء,مريض کي 2 هفتن لاءِ آئسوليشن روم/اڪيلائي ۾ رکيو وڃي. منننگائٽس کي ڦهلجڻ کان روڪي سگهو ٿا.هٿن کي زور سان ڌوئي,ڪنهن ڀريل جاءِ تي وقت نه گذارڻ، ۽ کنگهه ڪرڻ يا پنهنجي نڪ کي ڍڪڻ
اعصاب جي بيماريون NERVE DISEASES
اعصابي بيماريون جيڪي سن يا سوئي چبڻ جي احساسن جو سبب بڻجن ٿيون. اهي اڪثر ڪري هٿن يا پيرن ۾ محسوس ڪيون وين د يون آهن.سببن ۾ شامل آهن:ذیابيطس سڀ کان عام سبب آهي.شراب ,وٽامن جي گھٽتائي جھڙوڪ B12 جي گھٽتائي، B-1، B-6، وٽامن D ڊي، E، ميگنيشيم جي گھٽتائي ,ٽي بي ۽ ڪينسر جي دوائون,سوزش واري جوڑوں جون حالتون جهڙوڪ رميوٽائڊ ، رت جي نالن جي سوزشvasculitis, گردن جي بيماري,انفڪشنس جهڙوڪ ڊفٿيريا diphtheria ، ايڇ آئي وي HIV & AIDS,ڌاتو جهڙوڪ ليڊ ۽ آرسنڪ ۽ڪينسر.اعصاب جون بيماريون پڻ جينياتي inherited ٿي سگهن ٿيون.جيڪڏهن علاج نه ڪيو ويو ته ڪ رڻ ۽ زخم جو سبب بڻجي سگهي ٿي.علاج:درد جون دوائون، ڊپريشن لاءِ استعمال ٿيندڙدوائون، فزيوٿراپي، ڊوائيس، هڪ ننڍڙي سرجريگهر ۾ سنڀال :پيرن جي حفاظت,ٿلهي تلون سان بوٽن جواستعمال,تيز، گرم يا خطرناڪ شين کي سنڀالڻ وقت محتاط رهو,ڳري وزن کڻڻ کان پاسو,ھلڪي مشق ڪريو پنھنجي عضون کي مضبوط ڪرڻ لاءِ,شوگر ڪنٽرول کي يقيني بڻائي,پنهنجي غذا ۽ سپليمنٽس ۾ گوشت کائڻ سان وٽامن بي 12 جي گهٽتائي کان بچو.
عضلات /جسم جو گوشت جي بيماريون MUSCLE DISEASES/MYOPATHIES
عضون جون بيماريون جيڪي ڪمزوريءَ جو سبب بڻجن ٿيون، تن کي مايوپيٿي چئبو آهي.ڪيتريون ئي شيون مايوپيٿي جوسبب ٿي سگهن ٿيون، جن مان ڪجھ شامل آهن: عضلات جي سوڄ Myositis ,وراثت جون حالتون inherited , ڪجهه هارمونز جا مسئلا جيڪي عضلات جي ڪم کي متاثر ڪن ٿا gland diseases ,جسم ۾ ڪيميائي عدم توازنelectrolyte imbalance ,دوائون ۽ زهريلو مادو, انفيڪشن۽ جوڑوں جي بيماريون joints diseasesموروثي/جينياتي inherited عضلاتي ڊسٽروفيڪيترائي مختلف قسم آهن,انهن حالتن جي ذميوار ڪجهه جين genes جي نشاندهي ڪئي وئي آهي.اڪثر قسمن جي بنيادي علامت عضلات جي ڪمزوري آهي، جيتوڻيڪ ڪجهه ڊسٽروفي دل جي بيماري , ذهني صلاحيت جي گهٽائي ,ذیابيطس ۽ جنسي مسئلا پڻ پيدا ڪري سگهي ٿي.علاج:انهن لاءِ ڪو مناسب علاج ناهي ۽ علاج ۾ صرف ڪجهه دوائون، فزيوٿراپي ۽ ويل چيئر جو استعمال شامل آهي
ڪرڻ جامسئلا PROBLEMS OF FALLS
ڪرڻ کي وڏي ڄمار جي عام حصي طورقبول نه ڪرڻ گهرجي. اهو سچ آهي ته جيئن عمر وڌندي ويندي آهي ڪرڻ جا امڪان وڌندا آهن، پرڪرڻ ,ڪيترن ئي خطرن جي عنصرن جي ڪري هوندا آهن جيڪي ڪنهن به عمر جي فرد کي متاثر ڪري سگهن ٿا.سبب :ٽنگن جا ڪمزور عضوا: جسماني سرگرمي ۾ گھٽتائي جي ڪري، عضلات جي سوڄ جي بيماريون پوليمالجيا Polymaylgia، پوليمائوسائٽس Polymyositis، جوڑوں جون بيماريون ۽خراب هلڻ جو توازن دماغي بيمارين ۾ (پارڪنسن).چڪر dizziness:بلڊ پريشر ۾ گهٽتائي,طبي حالتن جهڙوڪ پارڪنسن جي بيماري , دل جي حالتن ۽ ڪجهه دوائن جا ضمني اثرات، جهڙوڪ بلڊ پريشر، مرگي ۽ ذهني بيماري لاءِ دوائون جي ڪري ٿي سگهي ٿو.ڪنن جا مسئلا - جهڙوڪ ليبرينٿائٽس(اندرين ڪن جي سوڄ) labyrnthitis.بي هوش ٿيڻ يا شعور وڃائڻ :Blackouts/fainting/loss of consiuosness دماغ ۽ دل جي بيمارين جي ڪريپيرن,اکين ۽ ڪن جون بيماريون.
هلڻ جا مسئلا
Gait difficulties
ھلڻ جي غيرمعموليات, پيرن جي عضون، ھڏ ن۽ اعصاب کي متاثر ڪري سگھن ٿيون. اهي عارضي temporay
يا ڊگهي مدت longstanding ٿي سگهن ٿيون.
جڏهن هلڻ جو نمونو هموار نه رهيو هجي، اهو هڪ غير مستحڪم چال unsteady gait آهي. اهو ٿي سگهي ٿو ڦيرڦار shuffling، اڻ برابر uneven، يا غير مستحڪم unstable.اهي ڪرڻ ۽ زخمن جا سبب وڌائيندا.
غير مستحڪم هلڻ جا عارضي
سبب:انفيڪشن، اليڪٽرولائٽس جو عدم توازن (رت ۾ وڌيل ڪاربان مونو آڪسائيڊ ۽ ميگنيشيم)، دل جون بيماريون ۽ دوائون جيڪي دل، مرگي ۽ ذهني بيمارين لاءِ استعمال ٿين ٿيون.علاج: اهي سڀئي مڪمل طور تي قابل علاج آهن
غير مستحڪم هلڻ جاڊگهي مدت يا مستقل
سبب: دماغ ۽ ڪنڊ ي جون بيماريون جهڙوڪ
اسٽروڪ، دماغ جي سوڄ, ملٽيپل اسڪيلروسس multiple scelorosis، پارڪنسن جي بيماري، دماغي فالج cerebral palsy , سيريبيلم cerebellar diseases (دماغ جو پويون حصو)۽دماغي ٽيومر/ ڪينسر brain & spinal cord tumors
اعصاب جي بيماريون nerve diseases:توھان وڌيڪ تفصيل ڏسي سگھوٿا مرض واري حصي ۾
عضلات جي بيماريون.muscle diseases :توھان وڌيڪ تفصيل ڏسي سگھوٿا مرض واري حصي ۾
علاج: ڪو به مناسب علاج ناهي، علاج فزيوٿراپي، مشق ۽ اخلاقي emotional support مدد سان.
مونجهارو CONFUSION/DROWSINESS
مونجهارو يا شعور جي تبديل ٿيل سطح کي طبي طور تي "ڊيليريم dilirum" سڏيو ويندو آهي تمام عام آهي , خاص طور تي بزرگن ۾.شعور جي کوٽ وڏي مقدار ۾ بيماري ۽ موت ڪري ٿي .وڌيڪ مايوس ڪندڙ اهو احساس آهي ته ڪيترن ئي ڪيسن ۾ مونجهاري کان بچي سگهجي ٿو.اهو ٿي سگهي ٿو اسپتال ۾ داخل ٿيڻ تي يا داخل ٿيڻ دوران.اهو مختصر مدت جي ياداشت جي مسئلن، ڌيان، ننڊ جي مسئلن، جذباتي قابليت ۽ پنڌ جي مسئلن جي ٻين علامتن سان لاڳاپيل آهي.مونجهارو ڊيمينشيا کان الڳ آهي ڇاڪاڻ ته اهو اوچتوٿئي ٿو، ڪلاڪن کان ڏينهن تائين,جڏهن ته ڊيمينشيا ٿئي ٿومهينن کان سالن تائين.
سبب:65 سالن کان وڌيڪ عمر,اڳ ۾ موجود سنجيدگي واري خساري مثال طور، ڊيمنشيا، اسٽروڪ سنگين بنيادي بيماريون,آپريشن,انفيڪشن,دوائن جو استعمال,وٽامن B1,6 ۽ 12 جي گھٽتائي.مٿي جو زخم,وڌيل يا گھٽ کنڊ/شگر، وڌيل ۽ گھٽ سوڊيم, ڪلسيم۽ پوٽاشيم,شراب,نئين ماحول ڏانهن تحريڪ(گهر کان اسپتال تائين),ICU داخلا
علاج جو دارومدار بنيادي سبب کي ختم ڪرڻ تي آهي,گڏوگڏ ماهرن جي انتظام جو گروپ
ياداشت جي بيماريون MEMORY DISORDERS
ياداشت جي تبديلي ٿي سگهي ٿي, جزوي partial يا مڪمل complete loss ٿي، جسماني يا نفسياتي حالت جي ڪري ۽ عارضي temporary يا مستقل permanant .
موٽڻ لائق ياداشت جا سبب:Reversible causes of memory loss
دوائون، شراب، مٿي جو معمولي زخم، وٽامن بي 12 جي گھٽتائي، ٽيومر، ٿائرائيڊ هارمون جي گھٽتائي، ڊپريشن ۽ ٻيون ذهني بيماريون.ياداشت مڪمل طور تي واپس ڪري سگهجي ٿي ,انهن حالتن جي مڪمل علاج سان.
ناقابل واپسي Irreversible memory loss
ياداشت جا سبب: اڪثر ڪري ڊيمنشيا Dementia سان ڳنڍيل آهن,جڏهن هڪ شخص کي استدلال، فيصلي ۽ يادگيري جي مشڪل آهي.اهي سڀ بيماريون دماغ ۾ اعصاب سيل ختم ڪن ٿيون ۽ دائمي ياداشت جي نقصان جو سبب بڻجن ٿيون.
ڊيمنشيا Dementia جا سبب
-الزائمربيماري Alzhiemer: ڪيسن 60-80 % ۾ ڊيمينشيا هن بيماري جي ڪري آهي.
-ويسڪوليرVascular : فالج جي ڪري
-پارڪنسن جي بيماري parkinson's disease dementia پارڪنسن جي بيماري جي دور ۾ پڻ ٿي سگهي ٿي.
-ليوي باڊي Lewy Body Dementia غير معمولي پروٽين آهن جيڪي دماغ ۾ ٺهن ٿا.
-پڪ بيماري Pick's disease: الزائمر جي بيماري وانگر، دماغ ۾ اعصاب سيل ختم ڪري ٿي ، ۽ غير معمولي دماغي پروٽين جو ذخيرو پيدا ڪري ٿي.
علاج: ڪو علاج ناهي.
علامتن کي ڪنٽرول ڪرڻ ۽ اڳتي وڌڻ کي روڪڻ لاءِ ڪجھ دوائون آھن. علاج غذائيت، ذهني ۽ جسماني مدد کي برقرار رکڻ سان ڪيو ويندو آھي.
ٻيون بيماريون OTHER DISEASES OF BRAIN & CORD
رت وهڻ Bleeding:بلڊ پريشر وڌڻ جي ڪري تمام سنگين حالت پيدا ٿئي ٿي.گردن ۽ رت جي نالن جي جينياتي بيمارين ۾ پڻ خطرو وڌي ويندو آهي جنهن جي ڪري رت جون شريانيون خراب ٿينديون آهن ۽ رت جي وهڪري ۾ اضافو ٿيندو آهي جنهن سان موت جو خطرو وڌي ويندو آهي، ان ڪري اسپتال ۾ فوري علاج جي ضرورت آهي
رت خشڪ ٿيڻ Clotting :اهو رت جي ٺهڻ جي ڪجهه عنصرن جي گهٽتائي جي ڪري ٿئي ٿو جيڪو جينياتي آهي. اهو خطرو حمل،
گردن ۽ جوڑوں جي بيمارين ۾ پڻ وڌي ٿو. اسپتال ۾ فوري علاج جي ضرورت
آهي.انجيڪشن ۽ دوائن سان علاج ڪيو وڃي
ٿو ڪلٽ clots ختم ڪرڻ لاءِ.
دماغي ٽومر سر درد جو هڪ تمام غير معمولي سبب آهي - جيتوڻيڪ اڪثر مريض جيڪي ڊگهي عرصي تائين، سخت يا مسلسل سر درد سان پريشان ٿيڻ شروع ڪن ٿا ته اهو شايد سبب آهي. عام طور تي سر درد صبح جو اٿڻ تي هوندو آهي، اٿڻ تي وڌيڪ خراب ٿيندو آهي، ۽ ڏينهون ڏينهن خراب ٿيندو ويندو آهي، ڪڏهن به گهٽ نه ٿيندو آهي ۽ نه وري غائب ٿيندو آهي. اهو ڪڏهن ڪڏهن کنگهه ۽ ڇڪڻ تي خراب ٿي سگهي ٿو.
علاج: آپريشن
اعصاب ۽ عضلات جي وچ ۾ ڳنڍيندڙ جڳهه /نيورومسڪولر جنڪشن
تحقيق: رت جا ٽيسٽ, عضلاتي ٽيسٽ EMG اعصاب ٽيسٽ NCS
ڪ موٽر اعصاب جي آخر ۽ هڪ عضلات جي وچ ۾ ڪنيڪشن آهي, جيڪو اعصاب nerve کا ن عضلات muscle تائين تسلسل جي صلاحيت جي منتقلي ڪري ٿو. بيماريون عام طور تي اعصاب سيل جي سرگرمي کي گهٽائن ٿيون ۽ عضلات جي ڪمزوري جو سبب بڻن ٿيون .اهي درد ۽ حرارت جي احساسن تي اثر انداز نه ڪنديون آهن.انهن بيمارين جو صحيح سبب معلوم نه آهي، پر اهو تجويز ڪيو ويو آهي ته ڪجهه پروٽين protiens پيدا ٿين ٿيون, جيڪي هن ڪنيڪشن جي سيلز cells تي حملو ڪن ٿيون ۽ اعصاب جي تسلسل impulses کي عضلات ڏانهن گهٽائن ٿيون۽ عضلات جي ڪمزور ي جو سبب بڻن ٿيون. اهي پيدائشي ۽ جينياتي پڻ ٿي سگهن ٿيون. ماسٿينياگراوس Mysthenia Gravis:علامتون: اکين , ڪلهن ۽ چپن جي عضون جي ڪمزوري، ڏينهن جي پڄاڻيءَ تي وڌيڪ ٿڪاوٽ، ٻٽي نظر، نگلڻ ۽ ساهه کڻڻ ۾ ڏکيائي.علاج: وات ۽ انجيڪشن ذريعي دوائن سان علاج. اڪثر ڪري قابل علاج حالت آهي، پر جيڪڏهن ساهه کڻڻ ۾ ڏکيائي هجي ته انٽيوبيشن لاءِ ICU داخلا جي ضرورت آهي.لامبورت ايٽون سنڊروم Lambort Eaton Syndrome:ماسٿينيا وانگر, پر اکيون متاثر نه ٿيون ٿين ۽ ڦڦڙن جي ڪينسر جي ڪري ٿئي ٿي,موٽر نيورون بيماري motor neuron disease, بوٽولزم Botulism, عضلات جي سوزش Inclusion body myositis
