هڏن,جوڙن ۽ غدود جي بيماريون
Diseases of Bones,Joints & Glands
جوڙن جي بيماريون
جوڑوں جي سوج Arthritis تي تازو تحقيقي مطالعو
تازي تحقيق ۾ چيو ويو آهي ته جوڑوں جو سوج وڌندڙ عمر، وزن وڌڻ، جسماني سرگرمي جي گهٽتائي ۽ جسماني ۽ ذهني صحت جي خراب ٿيڻ سان وڌي ٿي
انهن بالغن ۾ سڀ کان وڌيڪ هئي جيڪي ڪم ڪرڻ کان قاصر هئا ۽ جيڪي معذور هئا.
غدود جي بيماريون
غدود جي بيماري واري شخص جي طبي حالت ڪيئن اثر انداز ٿئي ٿي هن جي زندگي جي طريقي تي
غدود جو نظام، جسم جي واڌ,توانائي، جنسي فعل، ۽ مزاج کي متاثر ڪري ٿو.جيڪڏهن توهان اهڙي ڪنهن علامت ۾ مبتلا آهيو ته شايد توهان کي غدود جي بيماري ٿي سگهي ٿي.۽ اشارو آهي ,هارمون جي سطح تمام گهڻي يا تمام گهٽ آهي
هڏن جي بيماريون DISEASES OF BONES
اوستيوپورسس Osteoporosis جڏهن هڏا خطرناڪ حد تائين ڪمزور ٿي وڃن ٿا ۽ خاص ڪري هِپ, ريڙهه ۽ کلائي ۾ ڀڃڻ جو وڌيڪ امڪان آهي. سبب: وڏي عمر ۾ اهو وڌيڪ امڪان آهي.ٻين سببن ۾ شامل آهن، اسٽريڊ دوائون، مينوپاز (جڏهن حيض بند ٿئي ٿو)، آنڊن جون بيماريون جيڪي غذائي اجزاء جي جذب کي گھٽائڻ جو سبب بڻجن ٿيون ۽ بيماريون جيڪي جسم ۾ مرد ۽ عورت جي جنسي هارمونز جي گهٽتائي جو سبب بڻجن ٿيون.علاج :غذا ۽ ورزش جي عادتن کي تبديل ڪرڻ سان مدد ملي سگهي ٿي، ۽ ڪجهه دوائون,سپليمنٽس،هارمونزهڏن جي نقصان کي گهٽائي سگهن ٿيون.
اوستيوپيٽروسس Osteopetrosis جڏهن هڏا تمام گھڻا سخت ٿي ويندا آهن. اهي مضبوط نه آهن. حقيقت ۾، اهي ڪمزور ۽ وڌيڪ آساني سان ڀڃي سگهن ٿيون. اها حالت هڏن جي اندر ميرو کي پڻ متاثر ڪري سگهي ٿي، جيڪا جسم کي انفيڪشن سان وڙهڻ، آڪسيجن کڻڻ، ۽ رت کي ڪنٽرول ڪرڻ ۾ مشڪل بڻائي سگهي ٿي. علاج : دوائون، سپليمنٽس، هارمونز ۽ ڪڏهن ڪڏهن سرجري شامل آهن. جسماني مشقون به مدد ڪري سگهن ٿيون.
اوستيونڪروس Osteonecrosis جڏهن هڏا، اڪثر ران، هٿ، گوڏن، يا ڪلهن ۾، ڪافي رت نه حاصل ڪن.هڏن جو ٽشو مري وڃي ٿو ۽ ٽٽي پوي ٿو. اهو هڏن ۾ درد ۽ منتقل ڪرڻ ۾ ڏکيائي جو سبب بڻجي سگهي ٿو. سبب: زخم، اسٽريڊس، يا بيماريون جهڙوڪ ڪينسر، لپس، ۽ ايڇ آءِ وي انفيڪشن.علاج: دوائون، سرجري، يا ٻيا علاج.
سروائيڪل اسپنڊيئلوسس Cervical spondylosis ڳچيء جي ريڙهه جي هڏي جي تنزلي واري بيماري،اعصاب جو دٻاء ڪري,هٿن ۽ پيرن جي ڪمزوري ۽ سن ٿيڻ جو سبب بڻجندي آهي.ڪو به مناسب علاج نه آهي ۽ صرف دوائن، فزيوٿراپي ۽ باقاعده چيڪ اپ سان منظم ڪيي وڃي ٿي.
جوڑوں جوں بيماريوں
جوڑوں جو درد ,اندر يا چوڌاري مختلف ساختن جي ڪري ٿي سگھي ٿو.
جوڑوں جو استر (Structure), جوڑوں جا هڏا, عضوا (Tendons),جوڑوں جي چوڌاري عضلات (Muscles) ,۽ جوڑوں جي ligaments. جوڑوں جو درد اعصاب (Nerves) جي جلن جي ڪري ٿي سگھي ٿو.
سببن ۾ شامل آهن:
زخم، انفيڪشن، وٽامن ڊي جي گھٽتائي، خود مدافعتي بيماريون، عمر وڌڻ,حيض جي بندش, جينياتي, وزن ۾ اضافو.
جوڑوں جو درد نه صرف هڪ جوڑ کي متاثر ڪري سگهي ٿو پر هڪ وقت ۾ ڪيترن ئي جوڑوں کي متاثر ڪري سگهي ٿو، اهو نه رڳو پوڙهن ماڻهن کي متاثر ڪري سگهي ٿو پر نوجوانن کي پڻ متاثر ڪري ٿو.
علاج:انھن مان گھڻا علاج وات ۽ انجيڪشن ذريعي درد لاءِ دوائن سان ڪيا ويندا آھن. فزيوٿراپي، پيشه ورانه علاج، جوڑوں جي اسپيشلسٽ ۽ آپريشن شامل آھن,سگريٽ نوشي ڇڏڻ,۽ مناسب غذا ۽ مشق شامل آھن.
بالغن ۾ جوڑوں جوں بيماريون JOINTS DISEASES IN ADULTS
جڏهن صرف هڪ جوڑکي متاثر ڪري
جوڑوں جو ٽٽل ۽ بيد ل ٿيڻ Fracture,dislocation
زخم Injuries
گوڏي جو درد: جوڑوں جي چوڌاري اڏاوتن جي سوڄ
ڪلهي جو درد (Shoulder):
منجمد ڪلهو frozen shoulder
گھمڻ وارو ڪف زخم
rotator cuff disease.
ڪُنوelbow : سوزش
پيرن جو درد :زخم ,انفيڪشن
هڏن ۽ رت جي ڪينسر (ليوڪيميا)
۽ پيجٽ جي بيماري paget disease
سڀ جوڑوں جي درد جو سبب بڻجي سگهن ٿا
بالغن ۾ جوڑوں جوں بيماريون
جڏهن هڪ کان وڌيڪ جوڑوں کي متاثر ڪري
جسم جي اانفيڪشن:، خاص طور تي هڪ فلو جهڙي بيماري (بخار fever)
سوزش حالت :Osteoarthritis,Rheumatoid ,Psoriasis,Reactive arthritis
Ankylosing
ڳنڍيندڙ بافتن جي بيماري Connective tissues
SLE,sceloderma,marfan syndrome.ehler-danlos syndrome
مينوپاز حيض جو بند
وٽامن ڊي جي گھٽتائي,فائبرومالجيا fibromyalgia
جيڪاجسم جي ڪيترن ئي حصن ۾ درد ۽ٿڪائي پيدا ڪري ٿي
وڏي عمر ۾ جوڑوں جو درد
اوستيوارٿرا ٽ س OSTEOARTHRITIS
هي سوڄ آهي، جوڑوں جي درد جو سڀ کان عام روپ، جيڪو شروعات ۾ گوڏي جي جوڑوں کي متاثرڪري ٿو، بعد ۾ هٿن , ڪلهن ۽ پٺي جي جوڑوں کي پڻ متاثر ڪري سگهي ٿو.
سبب: وڏي عمر، وزن وڌڻ, زخم، جينياتيات genetics ، رانديگر ۽ ڊرل مشين ورڪرز
علاج: وزن گھٽائڻ، ورزش، درد لاءِ دوائون، گوڏي جو پٽو، فزيوٿراپي ۽ آپريشن
گاؤٽ GOUT
هي سوڄ آهي . اڪثر پهريون ڀيرو صرف هڪ جوڑوں ۾ ٿئي ٿو، عام طور تي وڏي پير جي آڱر، پر اڳتي هلي ٻين جوڑوں کي متاثر ڪري سگهي ٿي. گاؤٽ جي حملي جو درد سخت ٿي سگهي ٿو.اهو پڻ هٿن جي ننڍن جوڑوں کي متاثر ڪري ٿو۽ ڪن جي چوڌاري درد پيدا ڪري ٿو.اهو سخت درد سان گڏ جوڑوں ۾ lumps پيدا ڪري سگهي ٿو.سبب:رت ۾ يورڪ ايسڊ جي وڌندڙ سطح, گردن جي خرابي ,وڌيل بلڊ پريشر، بلڊ شگر، ڪوليسٽرول,جينياتي, شراب ,مٺو مشروبات، ويتامين سي جي گھٽتائي, هڏن جي ڪينسر , ڪيموٿراپي (ڪينسر جي دوا) ۽ ٻيون دوائون علاج: درد لاءِ دوائون,بلڊ پريشر ۽ بلڊ شگر جو ڪنٽرول,اسٽيرائڊ انجيڪشن۽ تازو حياتياتي انجيڪشن (biological treatment).
رميوٽائڊ RHEUMATOID ARTHRITIS
مدافعتي Autoimmune disease
هي جوڑوں جي سوڄ آهي,جيڪو ڪيترن ئي ننڍن ۽ وڏن جوڑوں کي متاثر ڪري ٿي.درد,جيڪو آرام سان وڌيڪ خراب ٿئي ٿو هي جسم جي ڪيترن ئي ٻين سسٽم کي متاثر ڪري ٿي (ڦڦڙن، اکيون، گردو، جگر، رت جون شيون، اعصاب، عضلات،پيٽ, وات)
۽ جوڑوں کي نقصان جو سبب بڻائي ٿي.گهڻي ٿڪاوٽ ,سانه ۾ مشڪل ڪري ٿي.
علاج :ڪو به مناسب علاج ناهي پرمناسب سار سنڀال سان قابل انتظام آهي.انھن مان گھڻا علاج وات ۽ انجيڪشن ذريعي درد لاءِ دوائن سان ڪيا ويندا آھن. فزيوٿراپي، پيشه ورانه علاج، جوڑوں جي اسپيشلسٽ ۽ آپريشن شامل آھن.
سورياسس PSORIATIC ARTHRITIS
مدافعتي Autoimmune disease
جوڑوں جو درد، سوڄ۽ سختي جو سبب بڻائيندي آهي. انهن ماڻهن ۾ موجود آهي جن کي چمڙي جي دائمي حالت psoriasis آهي.90% ماڻهن ۾ ناخن ۾ تبديليون اينديون آهن. هٿن جي ننڍن جوڑوں کي متاثر ڪري ٿي ۽ پٺي جو درد ۽ ٻين جوڑوں ۾ درد جو سبب بڻجي ٿي.هي جسم جي ڪيترن ئي ٻين سسٽم کي متاثر ڪري ٿي( اکيون، گردو، ،شريان,اعصاب عضلات،پيٽ, وات)۽ جوڑوں کي نقصان جو سبب بڻائي ٿي.گهڻي ٿڪاوٽ ڪري ٿي.
علاج ڪو به مناسب علاج ناهي پرمناسب سار سنڀال سان قابل انتظام آهي.انھن مان گھڻا علاج وات ۽ انجيڪشن ذريعي درد لاءِ دوائن سان ڪيا ويندا آھن. فزيوٿراپي، پيشه ورانه علاج، جوڑوں جي اسپيشلسٽ ۽ آپريشن شامل آھن.
رد عمل واري جوڑوں جو درد ۽سوڄ,عام طور تي گوڏن، ٽڪن ۽ پيرن کي نشانو بڻائيندو آهي. آنت، جينٽيل يا پيشاب جي رستي ۾ هڪ انفيڪشن جي سبب آهي. اکين، چمڙي ۽ پيشاب جي ٽيوب کي متاثرپڻ ڪري سگھي ٿي. اڪثر ماڻهن لاءِ، نشانيون ۽ علامتون اچن ٿيون ۽ وڃن ٿيون، آخرڪار 12 مهينن اندر غائب ٿي وڃن ٿيون
رد عمل وارو Reactive arthritis
جوڑوں جي بيڪٽيريل انفيڪشن آهي, جيڪو سخت درد۽ ممڪن طور تي تباهي واري شڪل جو سبب بڻجي سگهي ٿي.گوڏن جي متبادل آپريشن کان پوء پڻ ٿي سگھي ٿي.
علاج: اينٽي بايوٽڪ ۽ درد جي دوا
سيپٽڪ Septic arthritis
جوڑوں جي سوڄ ۽ چمڙي کي متاثر ڪري ٿي.هڪ دائمي, آٽو ايميون بيماري جيڪا جسم جي مختلف حصن کي متاثر ڪري سگهي ٿي,جهڙوڪ اکيون، ڦڦڙ، دل, گردا, پيٽ,شريان ۽ دماغ .
ڪو به مناسب علاج نه آهي ۽ ڪجهه اسٽيريوڊس ۽ ٻين دوائن سان منظم ٿي سگهي ٿي.
لوپس SLE
جوڑوں جي سوڄ جو هڪ دائمي روپ آهي. گهڻو ڪري پٺ
جي هيٺين حصي کي متاثر ڪري ٿو ۽ ٻيا جوڙا ۽ جسم جا ٻيا حصا پڻ متاثر ٿين ٿا جهڙوڪ اکيون، ڦڦڙن، دل ۽ پيٽ.سبب جينياتيgenetics آهي.درد جي دوائن، فزيوٿراپي ۽ نئين حياتياتي انجيڪشن سان علاج.
Ankylosing Spondylitis
انڪالوسس
اهو ڪجهه ميٽابولڪ۽ غدود جي بيمارين ۾ ٿيڻ جي ڪري آهي، اڪثر ڪري صرف هڪ جوڑ کي متاثر ڪري ٿو.
علاج: اندروني بيمارين کي درست ڪري علاج ڪيو ويندو آهي.
سوڊوگاؤٽ Pesudogout
جسم جي ڪيترن ئي حصن ۾ درد ۽ ٿڪائي ٿي.اهو هڪ مستقل (دائمي) حالت آهي, جوڑوں تي اثر انداز ن ڪري ٿي پر دردناڪ قسطن جو سبب بڻجندي آهي.اهو مردن جي ڀيٽ ۾ عورتن ۾ تمام گهڻو عام آهي. عام طور تي 25 ۽ 55 سالن جي وچ ۾ شروع ٿئي ٿو
درد دوا، ڳالهائڻ جو علاج (سي بي ٽي)، ڊپريشن دوائون
فائبرومالجيا Fibromaylgia
جوڑوں ۾ رت جي جمع ٿيڻ جي ڪري ٿئي ٿو، عام طور تي گوڏو ۾ زخم , اندروني رت جي بيمارين۽ رت پتلي ڪرڻ جي دواجي ڪري.
مڪمل طور تي قابل علاج آهي
هيم ارٿروسس Hemarthrosis
برسائٽس جي اڪثر ڪيسن جو سبب مقامي ميخانياتي جلن کي ظاهرڪري ٿو.عورتون مردن جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ متاثر ٿين ٿيون، عام طور تي ڪلهن جي جوڑوں کي متاثر ڪري ٿو. مڪمل طور تي قابل علاج آهي,دوائون سان
برسائٽس Bursitis
پيٽيوٽري غدودجا مسئلا PITUTARY GLAND
يٽيوٽري غدود دماغ جي بنيادي حصي تي نڪ جي پل جي پويان ملي ٿو ۽ 'مٽر جي سائيز' جوآهي ,نڪ جي پل جي پويان. پيٽيوٽري غدود جسم ۾ ٻين ڪيترن ئي غدودن جو مجموعي ڪنٽرولر آهي. هارمونز ذريعي انهن عضون جي ڪم جي نگراني ڪندو آهي.
پيٽيوٽري غدود جا ٻه مکيه حصا آهن:
1-اڳيو پيٽيوٽري(اڳيون پيٽيوٽري هارمونون پيدا ڪري ٿي جيڪي جسماني سرگرمين جي وسيع رينج کي منظم ڪن ٿا، واڌ کان وٺي پيدائش تائين,توهان جي ميٽابولزم، رت جي شڪر جي سطح ۽ بلڊ پريشر کي ڪنٽرول ڪرڻ)
2-پويوپيٽيوٽري(پيشاب جي پيداوار کي گھٽائي ٿو.
ٻار جي ڄمڻ دوران پيٽ جي ڀڃڪڙي کي متحرڪ ڪري ٿو. سينن کي کير ڇڏڻ ۾ مدد ڪري ٿي)
تحقيقات:بلڊ ٽيسٽ ۽دماغ جو ايم آر آئي اسڪين
هائيپوپيٽيوٽاريزم HYPOPITUTARISM
هڪ حالت جتي پيٽيوٽري غدود ڪافي هارمون پيدانٿو ڪري.. هڪ يا وڌيڪ هارمون شامل آهن
واڌهارمون جي کوٽ Growth hormone
اسٽريڊس جي کوٽ ACTH deficiency
thyrotropin جي گھٽتائي,پرولڪٽين هارمون جي واڌ,ADH هارمون جي گھٽتائيDiabetes
Insipidus,جنس هارمون جي گھٽتائي
علامات:وزن وڌڻ/ گھٽجڻ ، واڌرکجڻ، گھٽ بلڊ پريشر/چَڪَر، گھٽ جنسي ڊرائيو,الٽي , موڊ ۾ تبديلي,بصري اعصاب يا دماغي بافتن تي دٻاءُ، بصري مسئلن يا سر درد جو سبب بڻجڻ,پيشاب جي مقدار ۾اضافو
علاج:سڄي زندگي هارمون متبادل جي ضرورت آهي .سڀني مريضن کي بيماري ڪارڊ رکڻ گهرجي.اهو موت جي وڌندڙ شرح سان لاڳاپيل آهي
هائپرپيٽيوٽاريزم HYPERPITUITARISM
آکرومگالی Acromegaly
ڪشنگ Cushing disease
جسم جي وڌندڙ واڌ (آکرومگالی ),وزن وڌڻ، خاص طور تي کمر جي چوڌاري. گول منھن يا ڳچيء جي چوڌاري اضافي چربی ۽ پٺي جي مٿئين حصي (Buffalo hump) پڻ ٿي سگھي ٿي. چمڙي جون تبديليون، جهڙوڪ زخم، پيٽ تي ڳاڙهو جامني نشان(ڪشنگ ),غير منظم حيض,دردناڪ جماع, جسم جي وارن جي واڌ.
علاج :دوا ۽ دماغي سرجري
ٿائرائڊ جا مسئلا THYROID GLAND PROBLEMS
ٿائرائڊ ڳچيءَ جي وچ ۾ هڪ تتلي جي شڪل وارو غدود آهي، جيڪوآواز جي دٻو( وائس باڪس )هيٺان واقع آهي
ٿائرائيڊ ٻه هارمون پيدا ڪري ٿو، T3۽ T4، جيڪي منظم ڪن ٿا ته جسم ڪيئن توانائي استعمال ڪري ۽ ذخيرو ڪري ٿو (جنهن کي جسم جي ميٽابولزم جي نالي سان پڻ سڃاتو وڃي ٿو)
ٿائرائيڊ جو ڪم دماغ جي هيٺان هڪ غدود ذريعي ڪنٽرول ٿئي ٿو، جنهن کي پيٽيوٽري طور سڃاتو وڃي ٿو. پيٽيوٽري تايرايڊ- هارمون (TSH) پيدا ڪري ٿو، جيڪوٿائرائڊ کي T3 ۽ T4 پيدا ڪرڻ لاء متحرڪ ڪري ٿو
HYPOTHYROIDISM هايپوٿايرايڊيزم
هڪ حالت آهي جنهن ۾ٿائرائڊ ڪافي هارمون پيدا نٿو ڪري. سڀ کان عام ٿائرائڊ بيماري آهي
علامات :ٿڪاوٽ، سستي، وزن، ۽ ٿڌي گرمي جي عدم برداشت,سست مزاج,سڪي جلد,ساه کڻڻ ۾ کوٺ,قبض,عورتن ۾ سخت حيض,دل جي شرح کي سست ڪر,کوليسٽرول جي سطح وڌائي.ماڻهن ۾ شديد هايپوٿايرايڊيزم: صدمو، انفيڪشن، ٿڌ ، ۽ ڪجهه دوائون خطري واري حالت کي شروع ڪري سگهن ٿيون جنهن کي myxedema coma سڏيو ويندو آهي، جيڪو شعور جي سطح کي گھٽائي ٿو ۽ گهٽ جسم جي درجه حرارت جو سبب بڻائيندو آهي
علاج: دوائون، هڪ ڀيرو روزانوThyroxine
غذا: مڇيءَ جو استعمال،آئيوڊين لوڻ
HYPERTHYROIDISM هائپرٿايرايڊيزم
هڪ حالت آهي جنهن ۾ٿائرائڊ ڪافي هارمون پيدا ڪري ٿو
علامات :
پريشاني ، چڙهائي ، ننڊ ۾ تڪليف,ٿڪاوٽ,تيزدل جي ڌڙڪن,گرم موسم کي برداشت ڪرڻ ۾ مشڪل,هٿن جا جھٽڪا,گھٽ وزن,موشن ,حيض جي بي ترتيبي
سبب: گريو بيماريgrave's disease
سڀ کان وڏو سبب آهي,جيڪو خشڪ، خارش يا ڳاڙهي اکين جو سبب بڻجندو آهي ۽، سخت حالتن ۾، ٻٽي بصارت جو سبب بڻجي سگهي ٿو
علاج :دوا، ريڊيو آئوڊائن، يا سرجري
عورتون جيڪي دوائون وٺن ٿيون ۽ حامله ٿيڻ چاهين ٿيون انهن کي طبي صلاح طلب ڪرڻ گهرجي
پيراٿرائڊ غدود PARATHYROID GLANDS
پيراٿرائڊ غدود ڳچيء ۾ 4 ننڍڙا غدود آهن. اهي پاراٿرائڊ هارمون (PTH) ٺاهيندا آهن. PTH توهان جي رت ۾ ڪيلشيم ۽ فاسفورس جي مقدار کي ڪنٽرول ڪري ٿو. ٿو.جيڪڏهن توهان جا پيراٿرائڊ غدود تمام گهڻو يا تمام گهٽ هارمون ٺاهيندا آهن، اهو هن توازن کي خراب ڪري ٿو.تحقيقات: رت ۾(ڪيلشيم) calcium جي سطح,کثافت کي جانچڻ لاءِ هڏن جو ايڪسري
HYPOPARATHYROIDISM
جيڪڏهن غدود ڪافي PTH پيدا نٿو ڪري، ۽ رت ۾ تمام گھٽ ڪلسيم ۽ تمام گھڻو فاسفورس ھوندو
علامتون:پيٽ جو سور,خشڪ وار,خراب ناخن ,، سڪل جلد,موتیا,ٻارن ۾ ڪمزور ڏند ,هٿن ۽ پيرن سن ٿين,جسم جو درد.علاج:ڪيلشيم ڪاربونيٽ ۽ وٽامن ڊي سپليمنٽس
HYPERPARATHYROIDISM
جيڪڏهن غدود ڪافي PTH پيدا ڪري۽رت ۾ڪيلشيم وڌي ٿو.علامتون:ٿڪاوٽ, ڪمزوري, بک جي گھٽتائي, هلڪو ڊپريشن,جوڑوں ۾ درد,ڌيان جي کوٽ,گردي جي پٿري,گردن جي ڪم کي خراب ڪرڻ
علاج:ڪافي پاڻي پيئو، وٽامن ڊي ۽ سرجري
ايڊرينل غدود جا مسئلا ADRENAL GLANDS
تحقيقات:
وڌ يا گهٽ بلڊ پريشر چيڪ
سوڊيم، پوٽاشيم، شوگر ۽ هارمونز جي سطح لاءِ رت
پيٽ ۽ پيٽيوٽري غدود(Brain) جو CT يا MRI
ايڊرينل غدود 2 ننڍڙا غدود آهن جيڪي هر گردي جي مٿين حصي تي واقع آهن
انهن جا 2 حصا آهن، cortex ۽ medulla. اهي هارمونز کي خارج ڪن ٿا
ايڊينل غدود توهان جي پيٽيوٽري غدود طرفان ڪنٽرول ڪيا ويندا آهن ,جيڪو
توهان جي دماغ ۾ واقع آهي. ايڊرينل غدود جي خرابي پيدا ٿي سگھي ٿي جڏهن توهان جي پيٽيوٽري غدود(Pituitary gland) هارمون جي پيداوار کي صحيح طريقي سان ڪنٽرول ڪرڻ ۾ ناڪام ٿي.
ايڊرينل غدود جي cortex خرابين ۾ شامل آهن:
ايڊيسن جي بيماري(Addison’s disease)، ڪشنگسنڊروم (Cushing syndrome)،ايڊرينل هائپرپلاسيا(Congenital adrenal hyperplasia (CAH) , ايڊرينل ڪينسر(Adrenal cancer),۽ڪون سنڊروم conn syndrome
ايڊرينل غدود جيmedulla خرابين ۾ شامل آهن: فيوڪروموسائيٽوما(Pheochromocytoma)
ايڊرينل غدود جا مسئلا:هي مڪمل طور تي قابل علاج حالتون آهن
ايڊيسن جي بيماري ADDISON'S DISEASE
هي بيماري تڏهن پيدا ٿئي ٿي جڏهن ايڊرينل غدود ڪافي ڪارٽيسول(Cortisol hormone )پيدا نٿا ڪن.
سبب : پنهنجو مدافعتي نظام ت ايڊرينل ٽشوز تي حملو ڪري ٿوautoimuune,انفيڪشن، خونريزي ۽ ڪينسر
علامتون:چڪر اچڻ, ٿڪاوٽ,الٽي ڪرڻ,لوڻ جي خواهش ۾ اضافو,,گھٽ بلڊ پريشر hypotension,غير منظم حيض,چمڙي تي ڳاڙهو پيچ,جوڑوں جو درد
,وزن گھٽڻ
علاج:انجيڪشن ۽ ٽيبليٽ ذريعي Cortisol متبادل
مريض کي علاج ڪارڊ رکڻو پوند
ڪشنگ سنڊروم CUSHING’S SYNDROME
هي تڏهن ٿيندي آهي جڏهن توهان جي ايڊرينل غدود تمام گهڻو cortisol پيدا ڪن ٿا. ڊگھي مدي واري اسٽريڊائڊ جو استعمال ساڳيون علامتون پيدا ڪري سگھي ٿو
علامتون:
وزن وڌڻ، چمڙي تي جامني رنگ جا زخم، ٿڪ،جسم جي وارن جي واڌ, حيض جي بي ترتيبي، سان ه وٺڻ ۾ مشڪل، عضلات ۽ جوڑوں جو درد، وڌيل بلڊ پريشر ۽شگر,جنسي مسئلا
علاج:
دوائون ۽ پيٽ جوآپريشن
فيوڪروموسائيٽوما PHEOCHROMOCYTOMA
هي ايڊرينل ميڊولا جو ٽمور/ ڳوڙها آهي، جڏهن اهو تمام گهڻو هارمون(Adrenaline,nor adrenaline) پيدا ڪري ٿو,جيڪي دل جي رفتار، ميٽابولزم ۽ بلڊ پريشر کي ڪنٽرول ڪن ٿا.اهي ٽمور جينياتي ٿي سگهن ٿا، ۽ ڪينسر جا پڻ ٿي سگهن ٿا.
علامات:
وزن جي گھٽتائي، هٿن جي حرڪت، وڌيل پگھر، پريشاني، ٿڪ، جوڑوں ۽ عضلات ۾ درد,الٽي ۽ اسهال,
وڌيل بلڊ پريشر
علاج:
دوائون ۽ پيٽ جو آپريشن ٽيومر/ڳوڙهن کي ختم ڪرڻ لاءِ
ايڊينل هائپرپلاسيا CONGENITAL ADRENAL HYPERPLASIA
موروثي مرض,جڏهن ايڊرينل غدود اضافي اينڊروجن پيدا ڪري ٿو.ڪجھ ماڻھو جيڪي ھن حالت کان متاثر ٿيا آھن انھنما اڪثرم نشانيون ۽ علامتون نه هونديون آھن.
علامات:
جسم جي وارن جي واڌ، اڳيان گنجوپن، دير سان حيض، حيض جي بي قاعدگي ۽ بانجھ پن. مردن ۾ غير معمولي آهي، ابتدائي ڏاڙهي، ۽ ننڍي ٽيسٽ سtestes جو سبب بڻجي سگهي ٿو.
علاج: steroids هارمون جي ذريعي غير منظم حيض، ۽ جسم جي اضافي وار جو علاج ڪري سگهي ٿو
پينڪريازجا مسئلا PANCREAS GLAND
تحقيقات
رت جي چڪاس: گلوڪوز,هارمونز انسولين,گلوڪوگن لائي
پيٽ جي CT ۽ MRI
علاج:اهي سڀئي مڪمل طور تي دوائن ۽ سرجري ذريعي قابل علاج آهن
پينڪرياز هڪ غدود آهي,جيڪو آنت جي پوئين پاسي واقع آهي.
پينڪرياز سيلز, انسولين (Insulin) گلوڪوگن (Glucagon) ۽ ٻين هارمونز کي ڪنٽرول ڪن ٿا۽ ٻئي رت جي گلوڪوز کي منظم ڪن ٿا.
. ذیابيطس (Diabetes) پينڪريرياز سان لاڳاپيل سڀ کان عام خرابي آهي
ٻين بيمارين ۾ شامل آهن:
انسولينوما insulinoma سر درد، وڌيل وزن,هلڪو مٿو، مونجهارو، بصري خرابي گهٽ رت جي شگر جي ڪري.
گلوڪينوما glucagonoma ذیابيطس ۽ وزن گھٽڻ
ڪارسينواڊسنڊروم carcinoid syndromeدست
گيسٽرينوما Gastrinoma پيٽ ۾ درد، سينه ۾ جلن, دست
وي آءپوما VIPoma پاڻيءَ واري دستن جي ڪري ڪمزوري، سستي ۽ وزن ۾ گهٽتائي
سوماٽواسٽيٽينوما somatostatinoma دست ۽غذائي اجزاء جي جذب ۾ گهٽتائي
ذیابيطس DIABETES
ذیابيطس هڪ ميٽابولڪ خرابي آهي جيڪا رت ۾ شوگر جي واڌ
سان گڏ ڪاربوهائيڊريٽ، پروٽين ۽ چربی جي خرابي ڪري ٿي.
ذیابيطس جسم جي تقريبن سڀني سسٽم کي متاثر ڪري ٿي
سبب :انسولين هارمون جي رطوبت يا عمل ۾ خرابين جي ڪري آهي.
علامتون: پيشاب جو وڌاءُ، کائڻ/پيئڻ ۾ اضافو ۽ وزن ۾ اڻ ڄاڻائي گھٽتائي. ڪجھ مريضن ۾ ٻيون علامتون پڻ آھن، جھڙوڪ، وات ۾ السر.
ٽائپ 1: پينڪرياز ۾ بيٽا سيل جي تباهي جي ڪري ٿئي ٿي جيڪا مڪمل انسولين جي گهٽتائي ڪري ٿي. اها ٿي سگهي ٿي مدافعتي يا جينياتي.
ٽائپ 2: ذیابيطس جو سڀ کان عام روپ آهي. انسولين جي رطوبت ۾ مزاحمت جي خرابي جي ڪري ٿئي ٿي، جيڪا موٽاپي ۾ ٿئي ٿي.
جيڪڏهن علاج نه ڪيو ويو ته سنگين پيچيدگيون پيدا ڪري سگهي ٿي جهڙوڪ،رت ۾ اليڪٽرولائٽ ۽ ڪيٽونز جي واڌ جي ڪري شعور جي نقصان.ڊگھي حالتن ۾، اکين، دل، بڪين ۽ اعصاب کي متاثر ڪري ٿي. وڌيل ڪوليسٽرول، بلڊ پريشر، شريانين جي بيماري ۽ دل جي دوري جو خطرو پڻ وڌائي ٿي.
ذیابيطس ۾ پيرن جي بيماري ۽ سنڀال
Foot Care
خطري جا عنصر: گهٽ رت جي فراهمي، گهٽ اعصاب جي فراهمي، ماضي ۾ پيرجو السر، زخم ۽ پير جي هڏن جي خرابي.
● ٽائپ 1 ذیابيطس ۾، پيرن جو ساليانو چيڪ اپ پنجن سالن جي تشخيص کان پوء شروع ٿيڻ گهرجي.
● ٽائپ 2 ذیابيطس وارن ماڻهن ۾، پيرن جو ساليانو چيڪ اپ تشخيص جي وقت کان شروع ٿيڻ گهرجي.
سنڀال: اهو ضروري آهي ته پيرن کي هر روز جانچيو وڃي.ھن ۾ پيرن جي سڀني حصن کي خاص طور تي پيرن جي وچ واري علائقي کي احتياط سان ڏسڻ گھرجي. ٽٽل چمڙي، السر، ڦڙا، ڳاڙهي چمڙي جا علائقا يا ڪالس ٺهڻ ۾ تبديليون
ڪپهه جا جراب پائڻ جيڪي ڏاڍا تنگ نه هجن، ناخن کي چڱي طرح ڪٽيو ۽ زخم کان بچڻ لاءِ تمام ننڍو نه هجي ۽ روز پير ڌوئڻ.
پيرن جي سنگين بيمارين کي روڪڻ لاءِ رت جي شگر جي سطح کي ڪنٽرول ڪرڻ تمام ضروري آهي.سگريٽ نوشي کي پڻ روڪيو جيڪو شفا جي عمل کي فروغ ڏيندو.
پيرن جي سنگين بيماري جي صورت ۾ ڊاڪٽر سان لازمي رابطو ڪرڻ گهرجي
ٻيا غدود
HYPOTHALAMUS
هائيپوٿالامس
هيٺين وچولي دماغ جو ھڪڙو حصو جيڪو پيٽيوٽري غدود کي ٻڌائي ٿو جڏھن ھارمون ڇڏڻو آھي
پائنل PINEAL
دماغ جي مرڪز جي ويجهو هڪ غدود مليو جيڪو شايد ننڊ جي نمونن سان ڳنڍيل هجي
ٿامس THYMUS
مٿئين سينه ۾ هڪ غدود جيڪو جسم جي مدافعتي نظام immune system کي شروعاتي زندگيء ۾ ترقي ڪري ٿو
Autoimmune Polyglandular syndrome 1 & 2
اهي بيماريون جيڪي جسم جي ڪيترن ئي غدودن کي متاثر ڪن ٿيون اهي چمڙي، عورت جي عضون ۽ جوڑوں کي به متاثر ڪن ٿيون
عورتن جي بيضي OVARIES
جيڪي جنسي هارمون پيدا ڪن ٿا
PCOS(Poly cystic ovarian syndrome
اينڊروجنز هارمون جي وڌيڪ پيداوار عورتن جي بيضي مان نڪرڻ ۾ مداخلت ڪري ٿي. PCOS بانجھ پن جو ھڪڙو وڏو سبب آھي
TESTES نر ٽيسٽس
مردن جي پيداواري غدود جيڪي اسپرم ۽ جنسي هارمون پيدا ڪن ٿا
MULTIPLE ENDOCRINE NEOPLASIA 1 & 2
اهي جينياتي حالتون آهن. پيراٿرائڊ، ايڊرينل ۽ ٿائرائڊ غدود جي ٽومور
جو سبب بڻجن ٿا، جنهن جي ڪري هارمونز جي وڌيڪ پيداوار ٿئي ٿي