دل جي بيماريون
Diseases of Heart
دل کي چار چيمبر آهن. ٻه مٿيان چيمبر آهن, ساڄي ايٽريم atrium ۽ کاٻي ايٽريمatrium , ٻه هيٺيان چيمبر ساڄي ۽ کاٻي وينٽريڪل Ventricles آهن. رت جسم مان اندر اچي ٿو ساڄي ايٽريم ذريعي ۽ ساڄي وينٽريڪل ۾؛ اتان اهو ڦڦڙن ڏانهن وڃي ٿو، جتي اهو آڪسيجن کڻندو آهي. ان کان پوءِ رت واپس اچي ٿو کاٻي ايٽريم ذريعي کاٻي وينٽريڪل ۾، جيڪو آڪسيجن ٿيل رت کي پمپ ڪري پوري جسم ڏانهن موڪلي ٿو
ورزش دوران دل جو ڪم
ECG دل جي برقي سرگرمي
جسماني سرگرمي ۾ واڌ جي وقت ۾ (جهڙوڪ مشق ۽ ڏاڪڻ تي چڙهڻ)، جسم جي عضون کي وڌيڪ آڪسيجن جي ضرورت هوندي آهي، جتي دل جي پمپ/ سرگرمي کي وڌيڪ موثر انداز ۾ رکڻ جي ضرورت هوندي آهي.
Electrocardiogram ECG
دل جي برقي سرگرمي کي رڪارڊ ڪري ٿِي. دل ننڍڙا اليڪٽريڪ تسلسل پيدا ڪري ٿي جيڪي دل جي عضون ذريعي پکڙجن ٿيون. اهي تسلسل مشين ذريعي ڳولي/ رڪارڊ سگهجن ٿا .
دل جي بيماريون DISEASES OF HEART
تحقيقات
اي سي جي،
ايڪو اسڪين،
رت جا ٽيسٽ
هولٽر مانيٽر
انجيوگرام
جينياتي ٽيسٽ
دل سينه ۾ واقع هڪ عضلاتي پمپ آهي، جيڪو جسم جي چوڌاري رت پمپ ڪري ٿو. دل جي بيمارين ۾ شامل آهن: رت جي نالن جي بيماري، جهڙوڪ ڪورونري Coronary vessels شريان جي بيماري.
جڏهن دل ڪم ڪرڻ ۾ ناڪام ٿيHeart failure
برقي ڪمRhythm جا مسئلا (arrhythmias)
دل جا نقص (پيدائشي دل جي خرابين)
والوvalves جي بيماري.
عضلاتmuscles جي بيماري.
انفيڪشن.
سبب:وڌيل بلڊ پريشر، بلڊ شگر، ڪوليسٽرول، سگريٽ نوشي, وزن,ذهني دٻاءُ, مشق جي کوٽ,منشيات دوائن جو استعمال، شراب جو وڌيڪ استعمال۽ جينياتيgenetics
علامات:سيني ۾ درد، ساهه کڻڻ ۾ ڏکيائي،دل جي ڌڙڪڻ وڌڻ ,چڪر، ٽڙي۾ ورم ۽ ٿڪ
وڌيل بلڊ پريشر HYPERTENSION
جسم تي اثرات
بالغن ۾ عام بلڊ پريشر 120/80 هوندو آهي، جڏهن اهو 130/90 تائين وڌي ويندو آهي، ان کي وڌيل بلڊ پريشر چئبو آهي.اهو هڪ عام مسئلو آهي ۽ وڌندڙ عمر سان وڌي ٿو.
جيڪڏهن علاج نه ڪيو ويو ته، سنگين پيچيدگين جو سبب بڻجي سگهي ٿو جيئن ته, دل جو دورو، دل جي ناڪامي، فالج ۽ گردن جي ناڪامي.عالمي سطح تي، بلڊ پريشر ۾ اضافو ڪنهن ٻئي خطري جي عنصر کان وڌيڪ دل جي موت جو سبب بڻائيندو آهي.
سبب:
وڌيل وزن بلڊ پريشر کي وڌائڻ جو هڪ اهم عنصر آهي.
جيتوڻيڪ ڪيترن ئي ڪيسن ۾ ڪو به اندروني سبب ناهي پر ٻين ڪيسن ۾ سبب موجود آهن,جهڙوڪ خاندان ۾ موجود هوندو آهي.
جيڪڏهن ننڍي عمر ۾ تشخيص ٿيئي ٿي، پوء سببن ۾ شامل آهن:
گردئن جون بيماريون، دل ۽ شريان جون بيماريون، جوڑوں ۽ غدود جون بيماريون.
ڪجھ دوائون پڻ وڌائي سگھن ٿيون بلڊ پريشر جھڙوڪ, درد جون دوائون بروفن ۽ لاڳاپيل دوائون، مانع حمل گوليون OC pills ۽ شراب ۽ اسٽيريوڊس
علاج: طرز زندگي جي تبديل
وزن گھٽائڻ، لوڻ جو گھٽ استعمال، ورزش ,ميوو ۽ مڇي وڌيڪ کائو ۽ دوائن کان پاسو ڪريو جيڪي ان جو سبب بڻجن ٿا
جيڪڏهن پهرين 6 مهينن تائين ان تي ڪنٽرول نه ڪيو ويو ته پوءِ ڊاڪٽر ان کي گهٽائڻ لاءِ دوائون شروع ڪندا.
شريان جي بيماري ISCHEMIC HEART DISEASE
Heart Attack
مطلب ته دل کي رت جي فراهمي بند ٿي ويندي آهي
ڪورونري دل جي بيماري ۾ شامل آهن:
اينجيناAngina
ڪورونري شريان جي اسپاسمcoronary spasm
اوچتوڪورونري سنڊرومacute coronary syndrome، جنهن ۾ دل جو دورو شامل آهي.
بچائ: گھٽ وزن، تماڪ ڇڪڻ، ورزش، بلڊ پريشر، شوگر ۽ ڪوليسٽرول ڪنٽرول,ميوا، ڀاڄيون ۽ اناج کائڻ علاج:فوري اسپتال ۾ داخل ٿيڻ
انجيوپلاسٽي جتي بند ٿيل رت جي نالن کي کولڻ لاءِ اسٽينٽ لڳايو ويندو آهي
سڄي ڄمار لاءِ دوائون اسپرينaspirin
جڏهن دل ڪم ڪرڻ ۾ ناڪامٿئي
Heart Failure
هڪ عام صحتمند دل ۾، هر دل جي ڌڙڪڻ دوران رت جو هڪ مقرر مقدار دل ۾ داخل ٿئي ٿو ۽ ٻيهر پمپ ڪيو وڃي ٿوپر هن حالت ۾ دل ڪم نه ڪري رهي آهي جيئن ان کي ڪرڻ گهرجي.اهو شديدAcuteاوچتو۽ دائم دل chronic آهي. دل جي شريان بيماري دل جي ناڪامي جو سڀ کان عام سبب آهي.دل جو دوروHeart attack اوچتودل جي ناڪامي ڪري سگهي ٿو.
پيرن جو ورم۽ ٿڪ تمام عام آهن
علاج:سڄي زندگي لاء دوائون، گھٽ وزن،تماڪ کان بچڻ
ورزش، بلڊ پريشر، شوگر ۽ ڪوليسٽرول ڪنٽرول,ميوا، ڀاڄيون ۽ اناج کائڻ
برقي ڪم جا مسئلا
Arrhythmias
دل جي برقي هلائڻelecrical system واري نظام سان ڪجهه مسئلن جي ڪري آهي.
اهو ٿي سگهي ٿو تمام تيز ٽڪي ڪارڊياtachycardia يا
ياتمام سست bradycardia
اهو وقفintermittent ٿي سگهي ٿو يا مستقلpermanant ٿي سگهي ٿو
عام طور تي دل جي مسئلن ڪري ٿئي ٿو, پر ان جوسبب غدود جي بيماريون پڻ ٿي سگهن ٿيون.
علاج:دوائون، ڪيٿيٽرcatheter ۽ پيس ميڪر
pacemaker جو استعمال.جيڪڏهن علاج نه ڪيو ويو،,دل جو ڪم گھٽڻ, انفيڪشن۽ فالج جو سبب بڻجي سگهي ٿو,رت جا ڦڙا ٺهڻ سانblood clots
دل جي والو VALVES جي بيماري
دل جا 4 والو آهن.هڪ دل جو والو جيڪو بيمار يا خراب آهي دل جي ذريعي رت جي وهڪري کي متاثر ڪري سگهي ٿو.گهڻو ڪري 50 سالن کان مٿي ماڻهن کي متاثر ڪري ٿو پر نوجوانن کي پڻ متاثر ڪري سگهي ٿو.دل جي والو جي stenosis: هن جو مطلب آهي ته دل جي والو تنگ آهي.دل جي والو regurgitation :ان جو مطلب اهو آهي ته والو صحيح طور تي بند نٿوٿي
سبب: انفيڪشن، زخم ۽ وڌندڙ عمرڪلسيم جي جمع
Calcium deposits on valves
علاج: دوائون ۽ دل جو آپريشن.جيڪڏهن علاج نه ڪيو ويو، دل جو ڪم گھٽڻ, انفيڪشن۽ فالج جو سبب بڻجي سگهي ٿو,رت جا ڦڙا ٺهڻ سانblood clots
دل جي انفيڪشن INFECTIONS
ڪيترائي انفيڪشن آھن جيڪي دل کي متاثر ڪري سگھن ٿا، جن ۾ شامل آھن:
1-دل جي ٻاهرئين ڍڪڻ infective endocarditis اهو هڪ سنگين انفيڪشن آهي جيڪو زندگي لاء خطرو آهي.
2- دل جي عضلات جي انفيڪشنmyocarditis
3-رميٽڪ بخارrehumatic fever
دل جي انفيڪشن دل جي والوز کي متاثر ڪندي آهي.
علامات:بخار، پگهر جو وڌڻ، بک نه لڳڻ، ٿڪاوٽ، دل جي شرح ۾ واڌ.علاج: تڪڙو اسپتال داخل، اينٽي بايوٽيڪٽس.جيڪڏهن علاج نه ڪيو ويو،,دل جو
ڪم گھٽڻ, انفيڪشن۽ فالج جو سبب بڻجي سگهي ٿو,رت جا ڦڙا ٺهڻ سانblood clots
دل جي عضلات جي بيماري MUSCLES
جيڪو دل جي عضلات کي متاثر ڪري ٿو
اتي ڪيترائي قسم آھن:Hypertrophic
cardimyopathyاهو جينياتي آهي
dilated cardiomyopathy گهڻو ڪري دل جي حمليheart attack کان پوء ۽ شراب جي اضافي استعمال
Restrictive cardiomyopathy: هي هڪ نادر روپ آهي جنهن ۾ دل جا عضوا دل جي ڌڙڪن جي وچ ۾ مڪمل طور تي آرام ڪرڻ جي قابل نه هوندا آهن.گهڻو ڪري اندروني ميٽابولڪ بيمارين جي ڪري.
Arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy: هي صرف دل جي ساڄي پاسي کي متاثر ڪري ٿي.
رت جي بيماريونBLOOD DISORDERS
رت جي سيلن جا قسم
رت ۾ ٽن قسمن جا سيل هوندا آهن،جيڪي پيدا ٿين ٿا
بون ميرو اندر, 1-ڳاڙها سيل (جيڪي هيموگلوبن کڻندا آهن،هڪ آئرن سان مالا مال پروٽين جيڪو ڦڦڙن ۾ آڪسيجن سان ڳنڍيندو آهي ۽ ان کي سڄي جسم جي ٽشوز تائين پهچائيندو آهي)، 2-سفيد سيل (جيڪي انفيڪشن جي خلاف تحفظ جي طور تي ڪم ڪن ٿا),سفيد سيل ٻيا 2 مختلف قسم جا سيلز پيدا ڪن ٿا، جن کي ليمفوسائيٽس ۽ پلازما سيلز سڏيو ويندو آهي ۽ 3- پليٽليٽس (جيڪي رت جي وهڪري کي ڪنٽرول ڪن ٿا).
ڳاڙهي رت جي سيلن جي گھٽتائي جي بيماري/انميا ANEMIA
تحقيقات
رت جي چڪاس,
ميرو بايوپسي، رت جي سمير، پيٽ جو سي ٽي اسڪين
علاج:پيدائشي جو علاج رت جي باقاعده منتقلي سان ڪيو ويندو آهي ۽ ٻين قسمن کي پڻ منتقلي، سپليمنٽس ۽ دوائن جي ضرورت هوندي آهي.
ڳاڙهي رت جي سيلن جي گھٽتائي جي بيماري/انميا
جڏهن ڪافي ڳاڙهي رت جا سيل نه هوندا آهن يا جڏهن رت جا ڳاڙها سيل صحيح طريقي سان ڪم نه ڪندا آهن. اها تشخيص تڏهن ٿيندي آهي جڏهن رت جي ٽيسٽ ڏيکاري ٿي ته هيموگلوبن مرد ۾ 13.5 گرام کان گهٽ يا عورت ۾ 12.0 گرام کان گهٽ آهي.
سبب:جينياتي ۽ حاصل ڪيل بيماريون جهڙوڪ خراب غذا، آنت جي خرابي، دائمي بيماريون، ۽ انفيڪشن.عورتون جيڪي حيض واري يا حامله آهن ۽ جيڪي ماڻهو دائمي طبي حالتون آهن انهن کي هن بيماري لاء سڀ کان وڌيڪ خطرو آهي. انميا جو خطرو وڌندو آهي جيئن ماڻهو عمر ۾ وڌندا آهن.علامات:سانه ۾ مشڪل,چڪر اچڻ,تيز يا غير منظم دل جي ڌڙڪن,سر درد,ٿڌا هٿ يا پير,پيلي جلد,سينه درد .انميا جا قسم:پيدائشي رت جون بيماريون جهڙوڪ،ٿيليسيميا،سيڪل سيل اينميا،اپالسٽڪ انميا ۽ اسفيروسائيٽڪ.ٻين قسمن ۾ شامل آهن:هيمولٽڪ(جڏهن رت ۾ ڳاڙها سيل ٽوڙيا وڃن ٿا رت ۾ يا تِلي spleen ۾ ڪجهه انفيڪشن يا بيمارين جي ڪري ۽ شديد خون جو سبب بڻجن ٿا) ۽ دائمي بيماري جي ڪري .روڪٿام:انميا جي ڪيترن ئي قسمن کي روڪي نه ٿو سگهجي، صحتمند کاڌو کائڻ آئرن ۽ وٽامن جي گھٽتائي واري انميا ٻنهي کان بچڻ ۾ مدد ڪري سگهي ٿي.غذا ۾ شامل ڪيل خوراڪ ۾ شامل آهن,آئرن (گوشت، ڳاڙهي سائي ڀاڄيون، خشڪ ميوا)، وٽامن B-12 (گوشت ۽ ڊيري)، ۽ فولڪ ايسڊ (ليمن جو رس، ڳاڙهو سائي ڀاڄيون، ڀاڄيون، ۽ مضبوط اناج)
سفيد رت جي سيل جي گھٽتائي جي بيماري
تحقيقات
رت جي چڪاس,
ميرو بايوپسي، رت جي سمير، پيٽ جو سي ٽي اسڪين
علاج:پيدائشي جو علاج رت جي باقاعده منتقلي سان ڪيو ويندو آهي ۽ ٻين قسمن کي پڻ منتقلي، سپليمنٽس ۽ دوائن جي ضرورت هوندي آهي.
سفيد رت جي سيل جي گھٽتائي جي بيماري
سبب:پيدائشي، ۽ ٻين دائمي بيمارين ۽ ڪينسر جي ڪري ٿي سگهي ٿي.
علامات: بخار سان گڏ ڪيترائي انفيڪشن
پليٽليٽس جي گھٽتائي جي بيماري
سبب:پيدائشي، ۽ ٻين دائمي بيمارين ۽ ڪينسر جي ڪري ٿي سگهي ٿي
علامات: آسان زخم,مسوڙين مان گھڻو رت وهڻ,مسوڙين مان, نڪ مان, حيض جوگھڻو وهڻ,جوڑوں ۾ رت وهڻ,سرجري کان پوءِ گھڻو رت وهڻ.
رت جا ڪينسر Blood cancers
ليوڪيميا Leukemia جڏهن اڇي رت جي سيلن جي پيداوار هڏن جو ميرو اندروڌي ويندي آهي,ٻين سيل جي قسمن کي پڻ متاثر ڪري ٿي,جنهن سان انفيڪشن جو خطرو وڌي ويندو آهي,گڏوگڏ انميا ۽ گهڻورت وهڻ جو خطروپڻ وڌي ٿو.
لمفوما Lymphomaجڏهن اڇي رت جي سيلن ليمفوسائيٽس جي پيداوار هڏن جو ميرو اندروڌي ويندي آهي, انفيڪشن جو خطرو وڌي ويندو آهي.
ميلوما Multiple myelomaجڏهن اڇي رت جي سيلن پلازما سيلز جي پيداوار هڏن جو ميرو اندروڌي ويندي آهي, انفيڪشن جو خطرو وڌي ويندو آهي.